Interview

Jan Rotmans: “Er komen Systeem Integrators voor de bouw”

November - 2022

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans stelt dat de bouwketen flink op de schop moet om circulair te worden en beter maatwerk te kunnen leveren. Hij pleit ook voor  ‘Systeem Integrators voor de bouw’: partijen die de klanten volledig faciliteren, van ontwerp en bouw naar onderhoud en financiering, partijen die ook verbinden en faciliteren. Draaijer ging hierover met hem in gesprek.

Hoe kijk jij naar de huidige bouwsector?

“De bouw is een van de meest conservatieve sectoren die ik ken. Er vindt wel innovatie plaats, maar vooral op projectniveau en technisch gebied. Organisatorisch is het een veel te lange keten waar de klant helemaal aan het einde zit. Zo’n keten is onderdeel van de oude, lineaire economie.”

Hoe kan de bouw positief veranderen?

“De nieuwe economie is circulair. En de klant bepaalt. Daarom zou het in de bouw veel meer over de mens, sociale waarden en duurzaamheid moeten gaan. Daar word je steeds meer op afgerekend. Daarnaast kun je gebouwen niet meer los zien van hun omgeving. Je kunt ook niet meer voor maar één doelgroep of één functie bouwen. Een gebouw moet meerdere functies kunnen integreren en tegelijkertijd energiepositief én circulair zijn. Dit moet in de tijd wel aan nieuwe behoeftes aan te passen zijn.”

Hoe zou disruptie in de bouw eruitzien?

“Met een partij die verantwoordelijk is voor alle bouwaspecten, van conceptontwikkeling, projectontwikkeling, architectuur, financiering en beheer, waarbij de eindgebruiker in alles centraal staat. Dit zijn de disruptors die de lange, lineaire bouwketen op de schop gaan nemen. Dit zie je gewoon aankomen. Hoe ziet dat eruit? Ik wilde twaalf jaar geleden mijn huis verduurzamen. Ik liet drie aannemers komen en die lieten folders zien van hybride ketels, warmtepompen, allerlei soorten isolatie. Ik zei: ik wil één integraal concept. Dat kon niet, ze begrepen mij niet. Daarom heb ik iemand ingehuurd die dat voor mij heeft geregeld. Dat zou zo’n System Integrator voor de bouw ook doen: namens de klant denken en het direct tot uitvoering brengen. Wellicht in sommige opzichten vergelijkbaar met Uber, al is dat uiteraard geen fatsoenlijk bedrijf, want ze gaan niet goed om met chauffeurs. Maar ze hebben de vervoersketen wel gesloopt. Airbnb doet hetzelfde met vakantie-accommodaties. Dat heeft de bouw ook nodig: een partij die op maat verbindt en faciliteert. Het proces wordt dan gepersonaliseerd en kan tegelijkertijd door op te schalen de stap maken naar industrieel bouwen. Maar dan moet er wel veel meer diversiteit en keuzevrijheid komen.”

Welke boodschap zou je bouwbedrijven vooral willen meegeven?

“Als je de mens centraal stelt in het bouwproces, dan moet je verstand hebben van menselijk gedrag. Ik gaf eens een lezing bij Denham Chrysler in Berlijn. Daar waren twintig sociaalpsychologen bij. Ik vroeg: wat doen jullie hier? Zij bleken de voorkeuren van mensen te onderzoeken en hoe die zich ontwikkelen, zodat het bedrijf daarop kan inspelen met hun auto’s. Dát is sociale innovatie. Ook de bouwsector heeft meer psychologen nodig. Grofmazige marktonderzoeken zijn niet divers genoeg. Je hebt friskijkers en dwarsdenkers nodig in de bouw, mensen die van buiten komen. ‘Inbrekers’ in het gangbare, die alles wat vanzelfsprekend is ter discussie stellen. Er moeten dus veel meer verbindingen komen met andere sectoren, zoals ICT, logistiek, energie, landbouw, etc.”

---

Rondom het 25-jarig jubileum van Draaijer zijn interviews gehouden met koplopers, gangmakers, dwarsdenkers en andere verschilmakers in de markt. Dit interview met Jan Rotmans is hier één van.

Jan Rotmans (1961) is hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daarnaast is hij oprichter van Urgenda (stichting die Nederland duurzamer wil maken), Nederland Kantelt (stichting die vernieuwing in Nederland zichtbaar maakt) en Drift (onderzoeksinstituut op het gebied van duurzame transities).