Verbinding is niet vanzelfsprekend. Dat moet je organiseren.
Synergie ontstaat niet door samen te gaan zitten, maar door echt samen te organiseren. Volgens Jan Joost Film, directeur van Draaijer bestaat ‘vanzelfsprekend verbinden’ niet. “In een multifunctioneel gebouw komen meerdere gebruikers bij elkaar omdat er iets is dat elkaar verbindt. Als je meer wilt zijn dan buren, moet je organisatiekracht toevoegen zodat de gewenste verbinding ontstaat.” Met de vele onderwijscampussen die momenteel gerealiseerd worden, is deze zoektocht naar verbinding aan de orde van de dag.
Een campus verbindt
Nieuwe onderwijsvormen, samenwerking met het bedrijfsleven, een multifunctionele omgeving en een levendig gebied waar mensen graag zijn en blijven. De toename van het aantal campussen in Nederland is goed te verklaren. Onderwijscampussen worden vaak georganiseerd rondom universiteiten en hbo’s. Er wordt gewerkt aan verbinding tussen onderwijs, onderzoek, wonen, etc. Maar campussen kunnen ook kleinschaliger zijn en alleen voortgezet onderwijs bevatten. Wat ze allen gemeen hebben, is dat de instellingen impact willen maken op hun omgeving. Dit kan zowel lokale als regionale impact zijn. In essentie is de behoefte hetzelfde: instellingen met elkaar verbinden. Zodat er een aangename, multifunctionele omgeving ontstaat die bijdraagt aan sociale lokale thema’s of aan grotere maatschappelijke thema’s. Bedrijven en ambities moeten als verbindende schakel fungeren.
Organiseren en samenwerken
Vanzelfsprekend verbinden bestaat niet; was het maar vanzelfsprekend! Partijen moeten dit echt samen organiseren, anders zijn ze niet meer dan buren. De Vitaliteitscampus in Groningen is hier een mooi voorbeeld van. Het gezamenlijke doel van alle betrokkenen daar is om impact te maken op vitaliteit in de omgeving. Om een plek te creëren waar reuring is, waar studenten – en ook andere gebruikers – graag komen. Hoewel de campus pas over een paar jaar klaar is, zoeken partijen nu al naar mogelijkheden om samen te werken. Er wordt gekeken naar gezamenlijke initiatieven ter versterking van de omgeving. Synergie ontstaat niet door samen te zitten, maar ontstaat door dit soort organisatiekracht. Dat kan ook bij een kleine campus.
Tijd voor verkenning en inspiratie
Om een campus te creëren, willen partijen zo snel mogelijk een helder plan definiëren om een Programma van Eisen te kunnen maken. Wat wij bij Draaijer willen: eerst breeduit inventariseren. Welke ambities zijn er? Wat zijn de mogelijkheden? Wij willen inspireren als het gaat om het combineren van meerdere functies en voorzieningen. We gaan op zoek naar raakvlakken.
De grootste valkuil in een dergelijk traject is dat de vraag te snel wordt afgebakend; dat er te snel een project van gemaakt wordt. Wij vinden die eerste fase de belangrijkste fase en proberen opdrachtgevers en andere bouwpartijen hier meer bewust van te maken. Dit wordt wat ons betreft onderschat. We moeten echt de tijd nemen voor inspiratie en ambitievorming; doorleven wat de beoogde wens is en onszelf hierin uitdagen. Niemand wil tijdens de realisatie vastlopen op dingen die in de beginfase niet goed doordacht zijn. We zien regelmatig dat opdrachtgevers te snel kaders stellen en zekerheden willen inbouwen. Begrijpelijk, maar het is onze rol als adviseur om opdrachtgevers te verrassen en te verwonderen. En om aanvullende mogelijkheden te verkennen. Door anders te denken, kun je de lat hoger leggen.
Een levendige campus
Hoe groot of klein een campus ook is, het heeft een betekenis in de omgeving. De verbinding van instanties heeft impact op de mensen die er verblijven, leren en zich ontwikkelen. Het is een verblijfsgebied. Niet een plek waar je even komt en gaat, zoals bij een tandarts. Je wilt er blijven en naar terugkomen. Beleving van de gestelde ambities is hierbij essentieel. Dit willen we structureel in het concept inbouwen. Het is van belang dat er een organisatie is (organisatiekracht) die in staat is om evenementen en acties te initiëren die de aantrekkingskracht van de omgeving vergroten. Hiermee wordt een plek gecreëerd die een positieve invloed heeft op de omgeving.
We kunnen met z’n allen pas echt trots zijn op het resultaat als de ambitie niet eindigt bij de ingebruikname van de campus, maar blijvend terug te vinden is in de gehele bedrijfsvoering. Een ambitieuze omgeving beleef je sterker als het al je zintuigen prikkelt. Dit willen we ook voor campussen creëren: een levendige en aangename omgeving.
Efficiënte bedrijfsvoering
Als de ambities geformuleerd zijn, hoeven organisaties niet te wachten tot het gebouw er staat. Ze kunnen dan al nadenken over de werking van het gebouw en hoe ze daar organisatiekracht bij kunnen zetten om de ambities te versterken. Vanuit Draaijer stimuleren we dit proces. We denken al vroeg mee over een goede beheersorganisatie. Hiermee voorkomen we dat instanties te laat ontdekken dat er in het begin keuzes zijn gemaakt die achteraf niet handig blijken te zijn. Ook in de exploitatiefase is de verbinding tussen de gezamenlijke gebruikers essentieel. Dit zorgt uiteindelijk voor een efficiënte bedrijfsvoering en lagere beheerskosten.
Dit interview is verschenen in Schooldomein nr.5 (mei 2023).
Jan Joost FlimDirecteur bij Draaijer